آرشیو در دنیای هنر – شماره‌ی ۲ ۲۴ اسفند، ۱۴۰۲ آذرخش عسگری
۲۴ اسفند، ۱۴۰۲ آذرخش عسگری
در بخش نخست به اهمیت بایگانی‌ها به‌طور کلی، و اهمیت ویژه‌‌ی آن در دنیای هنر پرداختیم. همچنین، مقدمه‌ای دربارهی آرشیو هنرمندان، کارکردهای آن و اقدامات اولیه برای ساختن آرشیو مطرح شد.
در این شماره و در ادامه‌ی مطلب پیشین، می‌توانید هر یک از بخش‌های آرشیو هنرمندان را به جزء مورد بررسی قرار داده و توضیحات تکمیلی آن را بخوانید.
همان‌طور که می‌توان حدس زد، آرشیو در حوزه‌ی تجسمی براساس تصویر شکل می‌گیرد. با پرداختن به آرشیو تصاویر به سراغ شرح مراحل ساخت آرشیو می‌رویم.
تصاویر/ یک: آثار
امروزه کسانی هستند که به‌طور حرفه‌ای به عکاسی از آثار هنری مشغولند. آن‌ها با دانش کلی‌شان نسبت به تکنیک‌ها، متریال و همچنین جزئیاتی چون رنگ و نور قادرند نزدیک‌ترین تصویر نسبت به اصل آثار را ثبت کنند. عکاسی از آثار ممکن است هزینه‌ای به شما تحمیل کند که در ابتدا غیرضروری به نظر بیاید اما به یاد داشته باشید که اگر در فکرِ داشتن آرشیو هستید، بدون داشتن تصویر خوب از آثارتان نمی‌توانید به آن دست پیدا کنید. به این ترتیب، پس از آن که از اتمام کار مطمئن شدید و تصمیم گرفتید تغییری در آن ایجاد نکنید، به فکر عکاسی از آن باشید.
با آماده شدن تصاویر ممکن است تصور شود که کار مستندنگاری به پایان رسیده، اما این تصاویر بدون اطلاعات در واقع هیچ ارزشی ندارند! همچنین بهتر است تصاویر را در دو فرمت جی‌پگ [1] (برای استفاده‌ی روزمره) و تیف [2] یا پی‌اس‌دی [3] (برای چاپ در کتاب یا کاتالوگ) نگهداری کنید. در مورد مجسمه و به‌طور کلی آثار چند بعدی نیز همواره لازم است چند تصویر از زوایای متفاوت که به تصور بهتر از ابعاد، جزئیات و ویژگی‌های ممتاز اثر کمک می‌کند ثبت شود. همچنین این تصاویر می‌توانند به درک بهتر مخاطب از قرارگیری اثر در فضا یاری برسانند.
آثار هنرمندان معمولن به‌صورت مجموعه خلق می‌شوند، پس دانستن این‌که هر تصویر متعلق به کدام مجموعه است بسیار مهم است. در بسیاری از مواقع، هر اثر از یک مجموعه نامی مجزا دارد که ذکر آن نیز ضروری است. پس از عنوان اثر و نام مجموعه، مهم‌ترین چیزی که هر کس لازم دارد در مورد یک اثر بداند تکنیکِ خلق و ابعاد آن است. وظیفه‌ی ثبت تکنیک آثار بی‌شک بر عهده‌ی هنرمندان است چون هیچ‌کس به خوبی هنرمند از مواد استفاده شده در روند تولید اثر اطلاع ندارد. حتی کارشناسان خبره نیز گاه ممکن است در تشخیص این تکنیک‌ها اشتباه کنند.
دانش دقیق ما در مورد تکنیک آثار در موارد مختلف کارآمد است؛ از تامین خوراک درست برای محققان آتی گرفته، تا کمک به مرمت‌گرانی که ممکن است کارشان به مرمت اثر تخریب شده بیفتد، یاکارشناسان قیمت‌گذاری و سایر افرادی که به گونه‌ای ممکن است در ارتباط مستقیم با اثر هنری قرار‌گیرند. پس از آن، ابعاد اثر بدون قاب یا پاسپارتو، و در پایان هم سال خلق اثر اطلاعاتی تکمیلی هستند که وجودشان در شناسنامه‌ی اثر ضروری است. در مواردی که چندین نسخه از یک اثر هنری موجود باشد (مثل نسخه‌های چاپی، عکس یا مجسمه) ضروری است که تعداد نسخه‌ها[4] و شماره‌ی نسخه‌ی همان اثر نیز در شناسنامه آورده شود، و مهم‌تر از آن این‌که به تعداد نسخه‌ها وفادار بمانیم.
اطلاعات فوق میتواند به‌عنوان نام زیر هر فایل ثبت شود، یا در صورت نیاز در یک فایل ورد جداگانه بیایند. نکته‌ی مهم در شکل دوم (فایل ورد) آن است که ارتباط اطلاعات به تصویر به درستی قابل تشخیص باشد. تاکید چندباره بر این‌که جزء به جزء مشخصات ثبت شده برای هر تصویر باید در دقیق‌ترین، کامل‌ترین و صادقانه‌ترین حالت ممکن باشد، اصلن بیهوده نیست.
نسخه در چاپ دستی:
در چاپ دستی (به جز مونوپرینت) تعداد نسخه‌ها با توجه به تسلط هنرمند یا چاپگر (تکنسینی که قادر به “چاپ گیری” یکسان باشد)، بسته به سلامت قالب (کلیشه‌ی) ساخته شده و امکانات طرح میتواند متفاوت باشد. معمول است که هنرمند تمام نسخه‌ها را در بازه‌ی زمانی مشخصی تولید کند و پس از به قطعیت رسیدن، آن‌ها را با مداد امضا کند و ادیشن بزند. مثال: 5/1 (نسخه‌ی یک از پنج) و کلیشه را پس از گرفتن آخرین نسخه باطل کند.
نسخه‌های هنرمند [5] با علامت اختصاری A.P و E.A (در زبان فرانسه) مشخص می‌شوند.
در برخی از موارد گفته می‌شود نسخه‌ی هنرمند آن نسخه‌ای است که هنرمند خودش چاپ کرده و در اختیار تکنسین یا دستیار قرار داده تا نسخه‌های دیگر را براساس آن تولید کند. همچنین به نسخه‌هایی گفته می‌شود که هنرمند برای مجموعه‌ی شخصی خود نگه می‌دارد. به یکی از این دو دلیل است که آن‌ها نسخه‌ای ارزشمندتر به حساب می‌آیند.
نسخه در عکس:
در مورد عکس هنرمند موظف به چاپ تمام نسخه‌ها در یک زمان نیست و میتواند با فروش هر نسخه به چاپ آن اقدام نماید. امضا و نسخه را مانند چاپ می‌توان رو یا پشت اثر نوشت.
در مرحله‌ی آخر، برای آن‌که بشود گفت شما به عنوان یک هنرمند آرشیو تصاویر آثار خود را ایجاد کرده‌اید، طراحی ساختار دسته‌بندی و طبقه‌بندی محتویات اهمیت پیدا می‌کند. نحوهی دسته‌بندی برای هر هنرمند با توجه به نیاز، نوع کار و … میتواند بسیار متفاوت باشد، اما نتیجه‌ی درست زمانی حاصل می‌شود که شما بتوانید از این آرشیو در سریع‌ترین زمان، دقیق‌ترین بهره‌برداری را کنید.
این دسته‌بندی ممکن است براساس تکنیک، تاریخ آثار یا عنوان مجموعه‌ها صورت گیرد. تقسیم‌بندی براساس مدیوم‌های مختلفی که یک هنرمند در دوران کاری تجربه کرده نیز بسیار مرسوم است.
هر چه هست باید در نظر داشت که «ساخت آرشیو»، «مدیریت» و «بهره‌برداری بهینه» سه بخش اصلی فلسفه‌ی وجودی آرشیوها هستند.
ثبت ایده‌ها و منابع الهام (تحقیقات و پژوهش‌ها)، ثبت اِتودها و مراحل پیشرفت اثر و به‌طور کلی وجود هر آنچه مسیر خلق یک اثر یا مجموعه و به نتیجه رسیدن یا حتی شکست آن را به مخاطب نشان دهد میتواند وجه تمایز آرشیو شما با دیگر هنرمندان باشد.
تصاویر/ دو: نمایشگاهها و رویدادها، پرتره و کارگاه‌ها
نمایشگاهها و رویدادها
در سال‌های اخیر ثبت تصاویر از روند چیدمان آثار (خواه نمایش در یک گالری برگزار شود و خواه در محیط خارج از گالری)، همچنین تصاویری از روز گشایش خصوصی و روزهای بازدید تبدیل به بخشی از روال برگزاری هر نمایش شده است. این مستندنگاری ممکن است توسط هنرمند یا گالری و یا در همکاری با یک‌دیگر صورت بگیرد.
چه این تصاویر با دوربین حرفه‌ای عکاسی شده باشند چه با تلفن‌های شخصی، همه ارزش نگهداری دارند. این از آن دسته از اطلاعات و اسنادی است که با گذشت زمان ارزش افزوده‌ای در کارنامه کاری شما ایجاد می‌کند، ضمن آن‌که این تصاویر، شاهدانی هستند بر نحوهی برگزاری نمایش‌ها، میزان بازدید و استقبال از هر نمایش، مخاطب‌شناسی و تاریخ‌نگاری.
از نگهداری تصاویر بی‌کیفیت و تکراری خودداری کنید.
ثبت نام نمایش، محل برگزاری و تاریخ دقیق آن همراه این تصاویر لازم است.
خالی از لطف نخواهد بود اگر نام چهره‌های سرشناس (شاخص) در تصاویر را نیز ذکر کنید.
پرتره و کارگاه‌ها
ممکن است شما جزء آن دسته از افرادی باشید که به گرفتن عکس‌های متعدد از خود عادت دارند، یا برعکس، جزء آن گروهی که از ثبت تصویرشان فرار می‌کنند. اما فارق از این‌که متعلق به کدام گروه هستید، باید همیشه چند عکس خوب، با کیفیت و قابل ارائه از خود در آرشیوتان داشته باشید. این تصاویر ممکن است توسط دوست عکاسی از شما در کارگاه و حین کار کردن گرفته شده باشد، یا عکسی باشد که خودتان از خودتان گرفتید و به آن تعلق خاطر دارید.
همچنین خالی از لطف نخواهد بود از محلی که در آن کار می‌کنید تصاویری در آرشیوتان ذخیره کنید؛ ممکن است محل کارگاه‌تان در طول سال‌ها به کل عوض شده یا در همان محیط تغییراتی را جهت مناسب‌تر کردن فضا ایجاد کرده باشید. در هر حال تمام این تصاویر حاوی اطلاعات جالبی در مورد شما، عادت‌ها و نحوهی کار کردن‌تان است.
ثبت محل و تاریخ عکاسی نیز میتواند به‌عنوان اطلاعات تکمیلی این تصاویر در نظر گرفته، و مانند توضیحات آثار زیر هر عکس ثبت شود.
در صورتی که روزی قرار شود برای شما نمایش مروری بر آثار برگزار شود، مستندی از زندگی کاری‌تان ساخته شود یا کتابی از آثار شما منتشر گردد، این تصاویر خوراک بسیار جذابی برای مخاطبان خواهند بود.
آرشیو متنی یا نوشتاری
به‌غیر از موارد بالا که لازم است همواره در آرشیو هنرمندان وجود داشته باشد، نگهداری از اطلاعات زیر نیز ضروری است.
۱- بیوگرافی
بیوگرافی، نسخه‌ای روایی از شرایط محیطی و خانوادگی، منابع الهام و دستاوردهای مهم و مرتبط زندگی هنرمند است که به مخاطب کمک می‌کند کمی بیشتر با نحوهی کار، زندگی و ذهنیت او آشنا شود. این یادداشت میتواند بنا بر نیاز، کوتاه یا بلند، و توسط خود هنرمند یا فردی که تسلطی نسبی بر زندگی، روال کاری، دستاوردها و علایق و دغدغه‌های او دارد نوشته شود. اشاره به دوره‌های مهم کاری، نقطه عطف‌ها و نکاتی که باعث شکل‌گیری اتفاقی در مسیر شده‌اند میتواند خواننده را به خواندن این متن ترغیب کند. تعداد نمایش‌های برگزار شده در یک یا دو خط در پایان این متن مرسوم است.
۲-رزومه
رزومهها فهرستی از تمام فعالیت‌های مرتبط هنری هر هنرمند ارائه می‌دهند. فعالیت‌های جانبی که مرتبط با این حوزه نباشند جایی در این رزومه ندارند. پیشتر این تصور وجود داشت که هر چه رزومهها بلندبالاتر باشند بیشتر دربرگیرنده‌ی جایگاه حرفه‌ای هنرمند است، اما امروزه این موضوع تا حدی میان اهالی هنر حل شده و گالری‌داران و مجموعه‌داران نه به کمیت، که به کیفیت رویدادهای موجود در رزومه چشم دارند. بنابراین نیازی برای به صف کردن تمامی نمایش‌هایی که هنرمند از ابتدای شروع کارش در آن شرکت داشته نیست.
داشتن صداقت در ذکر موارد و همچنین به روز نگه‌داشتن این فایل یکی از واجبات است.[6]
۳-استیتمنت (بیانیه)
بیانیه‌ی هنرمند در اصل نوشته‌ای از شماست که به مخاطب کمک می کند تا اثر هنری شما را بهتر درک کند، معمولن رسم است که به صورت اول شخص نوشته شود.[7]
4-متن‌ها، نقدها و مصاحبه‌ها
اهمیت حفظ و نگهداری تمام متن‌هایی که در زمان برگزاری نمایش‌ها و یا سایر اوقات در مورد هنرمند و آثارش نوشته می‌شود، خواه در قالب مقاله، مصاحبه یا نقد از آن مواردی است که عمومن از چشم هنرمندان به دور می‌ماند.
آرشیو این موارد در مرحله‌ی اول به خود هنرمند کمک می‌کند تا بتواند به واسطه‌ی آن‌ها اِشراف بهتری از بیرون به کار خود داشته باشد و در مرحله‌ی بعد، این نوشته‌ها در حکم راهنمایی برای خوانش آثار می‌توانند به کمک مخاطبان بیایند و در خدمت فهم چند جانبه‌ی آثار قرار گیرند.
گاهی این متن‌ها به صورت سفارشی نوشته می‌شوند (با پرداخت مبلغی به نگارنده) و گاهی هم نه. بدیهی است که ارزش شکل دوم بیشتر از شکل اول است.
این مطالب می‌توانند در وب‌سایت هنرمند قرار بگیرند و در چاپ کتاب، یا کاتالوگ نیز استفاده شوند.
5-پورتفولیو
صرف‌نظر از این‌که کجای مسیر حرفه‌‌ی هنری خود قرار دارید، پورتفولیوی شما خلاصه‌ای انتخاب شده از نمونه آثار شماست که در مواقع فراوانی به کمک شما می‌‌آید تا شما را به عنوان یک فرد حرفه‌ای به دیگران معرفی کند.[8]
آرشیو شنیداری یا ویدئویی
اگر مصاحبه‌‌ی تصویری یا صوتی داشته‌اید، یا ویدئو و فیلمی از کار کردن شما در کارگاه یا نمایش‌هایتان وجود دارد باید حتمن جایی در آرشیو خود برای نگهداری‌شان در نظر بگیرید. این‌ها از ارزشمندترین مستنداتی هستند که باید نگهداری شوند. برای تمامی افراد، از علاقه‌مندان گرفته تا تاریخ‌نگاران و پژوهش‌گران، نگاه کردن به ویدئوهای کوتاه باقیمانده از هنرمندان سرشناس جهان یا شنیدن صدایشان وقتی دارند در مورد کارشان گفت‌وگو می‌کنند علاوه بر آن‌که بسیار جادویی و شعف‌آور است، حاوی نکات آموزشی نیز هست که ممکن است از طرق دیگر نتوانند به آن دسترسی پیدا کنند.
آرشیو نشریات، کاتالوگ‌ها و کتاب‌ها
نگهداری نسخه‌های فیزیکی و همچنین فایل‌های دیجیتال از کتاب‌ها، مجلات و روزنامه‌هایی که به نحوی به فعالیت هنری هنرمند پرداخته‌اند نیز از جمله مواردی ست که ممکن است افراد خصوصن در اوایل فعالیت حرفه‌ایشان به آن توجه نکنند. هر چند به مرور به ارزش این کار پی خواهند بُرد.
آرشیو نمایشگاهها
پوستر، کارت دعوت، کاتالوگ
این‌ها مدارکی است که ضمن ارزشمند شدن در طول زمان، در بسیاری از موارد گره‌گشا نیز هستند. این‌ها اسنادی هستند که برخی از موسسات از هنرمندان می‌خواهند تا به همراه رزومه و بیوگرافی خود ارائه دهند. همچنین برای تنظیم رزومه یا بیوگرافی شما وجود جزئیات این مدارک یاری‌دهنده هستند.
لیست قیمت؛ لیست آثار فروخته شده
آرشیو لیست قیمت مربوط به هر نمایش، شاهدی است بر رشد قیمت هنرمند در طول زمان. همچنین، داشتن لیستی از افرادی که آثار را خریده‌اند از واجبات یک آرشیو است. بنابراین داشتن فایلی برای نگهداری فیزیکی و فایل دیجیتال این دو لیست را هنرمندان باید حتمن در برنامه‌ی کاری خود قرار بدهند.
همه‌ی این اسناد را براساس موضوع و با ذکر جزئیات و موارد کلیدی از جمله عنوان نمایش‌ها و تاریخ دسته‌بندی کرده و نگه‌دارید.
- Jpg↑
- Tiff↑
- Psd↑
- Edition
اصطلاح نسخه یا ادیشن در مورد تکنیک‌های متنوع چاپ دستی، عکس و در برخی موارد مجسمه کاربرد دارد.
نکته‌ی مهم این است که بدانید ما در این مطلب در مورد نسخه‌های باز تولید شده از اثر اصلی با تعداد محدود (reproductive print) صحبت نمی‌کنیم.
در نظر داشته باشید که تعداد نسخه‌ها در ارزش مادی و معنوی آن اثر تاثیر دارند و هر چه تعداد نسخه‌ها کمتر باشد، اثر کلکسیونی‌تر است و بنابراین ارزش مادی بالاتری دارد.
برای عکس و چاپ، تعداد متعارف نسخه‌ها معمولا بین ۲ تا ۲۰ است. بنابراین ضروری است هنرمندان در اعلام تعداد نسخه‌های هر اثر شفاف باشند و به آن وفادار بمانند. به‌طور نمونه اگر هنرمندی اعلام می‌کند که از چاپ اِچینگ خود تنها ده نسخه تولید می‌کند نباید یازدهمین نسخه را حتی در صورت اصرار گالری‌دار یا خریدار چاپ کند.↑
- Artist’s proof↑
- می‌توانید توضیحات با جزئیات بیشتر در مورد نحوهی نوشتن و تنظیم بیوگرافی و رزومه را در بلاگ آداب مرسوم در دنیای هنر – شماره‌ی ۳ مطالعه نمایید.↑
- می‌توانید دربارهی این موضوع در بلاگ آداب مرسوم در دنیای هنر – شماره‌ی ۲ بیشتر بخوانید.↑
- برای آن‌که در مورد اهمیت، موارد استفاده و نحوهی تنظیم پورتفولیو بیشتر بدانید به بلاگ آداب مرسوم در دنیای هنر – شماره‌ی ۱ مراجعه کنید.↑